ΓΙΑΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΘΟΥΝ ΟΙ 7 ΤΟΥ ΓΚΕΖΙ

Agnès Callamard, γενική γραμματέας της Διεθνούς Αμνηστίας

Σε αντίθεση με τις περισσότερες πρεμιέρες, στο φετινό Φεστιβάλ των Καννών, η πρώτη προβολή του τουρκικού πολιτικού θρίλερ «Burning Days» ήταν αισθητά υποτονική. Σε μια συμβολική χειρονομία, μια μοναχική καρέκλα είχε μείνει άδεια, καθώς ένα άτομο, η αναπληρώτρια παραγωγός Çiğdem Mater, απουσίαζε από το κόκκινο χαλί.

Αντί να βρίσκεται στην Κρουαζέτ, η Mater βρισκόταν σ’ ένα στενό κελί τουρκικής φυλακής, έναν μήνα μετά τη συμπλήρωση 18 ετών φυλάκισης.

Σε μια ανατροπή της πλοκής, τόσο εξαιρετική όσο και σε κάθε ταινία, ήταν ένα από τα εφτά άτομα που καταδικάστηκαν για σχεδόν δύο δεκαετίες για τις διαδηλώσεις στο πάρκο Γκεζι το 2013. Ένας όγδοος, ο διακεκριμένος φιλάνθρωπος και υπερασπιστής των ανθρώπινων δικαιωμάτων, o Osman Kavala, καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη.

Η Διεθνής Αμνηστία έχει προχωρήσει στο σημαντικό βήμα να ονομάσει και τις/τους επτά φυλακισμένες/-ους του Γκεζί κρατούμενες/-ους συνείδησης, με στόχο να αναδείξει το χρονικό της αδικίας που υπέστησαν: από τις αυθαίρετες κρατήσεις και τις πολιτικά υποκινούμενες διώξεις μέχρι τη δίκη επίδειξης που κατέληξε σε αυτές τις ανατριχιαστικές καταδίκες.

Στις 25 Απριλίου 2022, ο Osman Kavala, που βρίσκεται πίσω από τα κάγκελα από τον Νοέμβριο του 2017, καταδικάστηκε για «απόπειρα ανατροπής της κυβέρνησης». Οι διωκτικές αρχές τον κατηγόρησαν ότι ηγήθηκε και χρηματοδότησε τις σε μεγάλο βαθμό ειρηνικές μαζικές διαδηλώσεις του Γκεζί κατά των κυβερνητικών σχεδίων για την κατεδάφιση ενός δημόσιου πάρκου. Οι διαδηλώσεις είχαν ξεκινήσει στην Κωνσταντινούπολη και στη συνέχεια εξαπλώθηκαν σε ολόκληρη την Τουρκία.

Την ίδια ημέρα καταδικάστηκαν οι εφτά συγκατηγορούμενες/-οι του Kavala, που κατηγορούνταν για συνέργεια. Οι Çiğdem Mater, Mücella Yapıcı, Tayfun Kahraman, Can Atalay, Mine Özerden και Hakan Altınay φυλακίστηκαν αμέσως, ενώ εκδόθηκε ένταλμα σύλληψης για τον όγδοο κατηγορούμενο Yiğit Ekmekçi. Ένας από τους ισχυρισμούς κατά της Mater ήταν ότι είχε προσπαθήσει να συγκεντρώσει χρήματα για ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με το κίνημα του πάρκου Γκεζί, το οποίο δεν γυρίστηκε ποτέ.

Η εισαγγελία απέτυχε να προσκομίσει στοιχεία που να τεκμηριώνουν τις κατηγορίες που απαγγέλθηκαν σε βάρος της κατηγορουμένης. Στις 7 Ιουνίου 2022, το δικαστήριο δημοσίευσε την «αιτιολογημένη απόφασή» του, στην οποία δεν προσέφερε πειστικούς λόγους για την ετυμηγορία της πλειοψηφίας του.

Αυτό φαίνεται έντονα από το γεγονός ότι οι κατηγορούμενες/-οι αρχικά αθωώθηκαν από όλες τις κατηγορίες το 2020 λόγω ελλείψει αποδεικτικών στοιχείων και οι τρεις δικαστές αυτής της πρώτης δίκης υποβλήθηκαν αμέσως σε πειθαρχική διαδικασία από το Συμβούλιο Δικαστών και Εισαγγελέων μετά τη δημόσια κριτική του Erdoğan για τις αθωωτικές αποφάσεις. Ένα χρόνο αργότερα, το περιφερειακό εφετείο ανέτρεψε τις αθωωτικές αποφάσεις, προκαλώντας μια δεύτερη δίκη.

Ο Erdoğan έδειξε ενεργή συμμετοχή στην υπόθεση Kavala από την πρώτη ημέρα, και τα επανειλημμένα δημόσια σχόλιά του υπονόμευσαν το τεκμήριο αθωότητας – βασικό στοιχείο των δικαιωμάτων σε δίκαιη δίκη.

Ωστόσο, η φυλάκιση των 7 του Γκεζί δεν αποτελεί έκπληξη σε μια χώρα που καταπατά τα ανθρώπινα δικαιώματα, ιδίως την ελευθερία της έκφρασης, με αυξανόμενη ένταση μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα του 2016.

Στα έξι χρόνια που μεσολάβησαν από τότε, ένα καταπιεστικό κλίμα φόβου επικρέμαται πάνω από την τουρκική κοινωνία των πολιτών, δημιουργώντας ένα ανατριχιαστικό αποτέλεσμα.

Οι υπερβολικά ευρείς αντιτρομοκρατικοί νόμοι έχουν χρησιμοποιηθεί για να στοχοποιήσουν τόσο πραγματικές όσο και εικαζόμενες διαφωνίες, δημοσιογράφους, υπερασπίστριες/-ιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων, πολιτικούς, δικηγόρους και πολλούς άλλους. Χιλιάδες έχουν υποστεί καταχρηστικές ποινικές έρευνες, διώξεις και τιμωρητικές προφυλακίσεις. Οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών έχουν κλείσει με διάταγμα έκτακτης ανάγκης και η δικαιοσύνη, που ήδη στερείται ανεξαρτησίας, έχει χρησιμοποιηθεί για την καταστολή της ειρηνικής διαφωνίας.

Μπροστά σε μια τέτοια καταστολή, ίσως να φαίνεται ότι η διεθνής κοινότητα μπορεί να κάνει ελάχιστα πράγματα. Αλλά οι εμβληματικές αυτές περιπτώσεις προσφέρουν σημεία εστίασης για την αύξηση της πίεσης.

Τον Φεβρουάριο του 2022, για παράδειγμα, το Συμβούλιο της Ευρώπης έλαβε τη σπάνια απόφαση να κινήσει διαδικασίες επί παραβάσει κατά της Τουρκίας επειδή αρνήθηκε να εφαρμόσει απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρώπινων Δικαιωμάτων του 2019 που διέταζε την απελευθέρωση του Kavala.

Μετά τις πρόσφατες ετυμηγορίες περί ενοχής, το State Department των Ηνωμένων Πολιτειών δήλωσε ότι είναι «βαθιά προβληματισμένο και απογοητευμένο από την απόφαση του δικαστηρίου», και ο υπουργός Εξωτερικών της Γερμανίας περιέγραψε την ετυμηγορία ως «σε πλήρη αντίθεση με τα πρότυπα του κράτους δικαίου και τις διεθνείς υποχρεώσεις στις οποίες έχει δεσμευτεί η Τουρκία ως μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και υποψήφια προς ένταξη στην Ε.Ε.».

Η σοκαριστική αδικία εις βάρος των 7 του Γκεζί αποκαλύπτει γι’ άλλη μια φορά πώς το δικαστικό σύστημα της Τουρκίας έχει μετατραπεί σε κατασταλτικό εργαλείο για τη φίμωση της ειρηνικής διαφωνίας. Και κάθε μέρα που περνούν πίσω από τα κάγκελα αποτελεί προσβολή για την έννοια της δικαιοσύνης και των ανθρώπινων δικαιωμάτων, αρχές που το τουρκικό κράτος έχει δεσμευτεί να υπερασπίζεται, αλλά επανειλημμένα και αδυσώπητα παραβιάζει.

Την προηγούμενη βδομάδα, ο πρόεδρος της Διεθνούς Αμνηστίας Τουρκίας Kerem Dikmen επισκέφθηκε τις/τους 7 κρατούμενες/-ους συνείδησης στη φυλακή. Ο Kavala εξέφρασε την ευγνωμοσύνη του για την αλληλεγγύη. «Η συνείδηση είναι αυτό που στέκεται εμπόδιο στον παραλογισμό», είπε στο επισκεπτήριο της φυλακής. «Είναι αυτό που εμποδίζει τους ανθρώπους να ενεργούν από εκδίκηση ή από πολιτική φιλοδοξία».

*Το άρθρο δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στο Politico