ΠΑΡΑΔΕΙΣΕΝΙΕΣ ΟΙ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΣΤΗ ΜΟΡΙΑ, ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΠΙΤΟΠΙΑ ΕΡΕΥΝΑ ΤΗΣ ΔΙΕΘΝΟΥΣ ΑΜΝΗΣΤΙΑΣ

της Δήμητρας Σπαθαρίδου, Συντονίστρια Δράσης της Διεθνούς Αμνηστίας Ελλάδας

Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Ωστόσο, επέλεξα ένα τίτλο ψευδής είδησης επειδή πολύ φοβάμαι ότι συνηθίσαμε το τέρας, στην προκειμένη περίπτωση, τον εφιάλτη που ζουν οι άνθρωποι στη Μόρια.

Ο καταυλισμός της Μόριας είναι σαν μια μικρή πόλη. Πάνω από 5.000 άνθρωποι είναι αναγκασμένοι να ζουν εκεί, στριμωγμένοι σε κοντέινερ και σκηνές, δεν έχουν όμως όλοι ρεύμα και το νερό δεν είναι αρκετό για να πλυθούν και να φροντίσουν τα παιδιά τους. Ολόκληρες οικογένειες με μικρά παιδιά μοιράζονται ένα κλειστοφοβικό χώρο 5 ή 6 τετραγωνικών, χωρίς ταβάνι και χωρίς τοίχους, με μοναδικό χώρισμα από το διπλανό κατάλυμα 4 χοντρές κουβέρτες.

Σε ένα τέτοιο δωμάτιο ζει η Λέιλα από την Συρία μαζί με τον άντρα της και το γιο της, εδώ και ένα μηνά. Η Λέιλα είναι 9 μηνών έγκυος, περιμένει να γεννήσει από μέρα σε μέρα και δυσκολεύεται ακόμα και να πάει στην τουαλέτα. Μας μιλάει πολύ σιγά, με κοφτές λέξεις και νεύματα, καθώς πονάει πολύ και νιώθει εξαντλημένη. Ο άντρας της μας δείχνει τα χαρτιά του νοσοκομείου: «Βοηθήστε μας», μας λέει. «Βοηθήστε τη γυναίκα μου».

Η Λέιλα δεν είναι η μόνη γυναίκα έγκυος στον καταυλισμό της Μόριας. Σχεδόν όλες οι γυναίκες με τις οποίες μιλήσαμε ζουν μέσα στο φόβο και το καθημερινό άγχος για την υγεία και την ασφάλεια τους.

Ακροβατώντας ανάμεσα σε ετοιμόρροπες καλοκαιρινές σκηνές, προσπαθώντας να εντοπίσουμε τους ανθρώπους που μας περιμένουν, κάθε σκηνή κρύβει μια ιστορία επιβίωσης. Κάθε άνθρωπος που συναντάμε τρέχει να πάρει τα χαρτιά του και ψάχνει απεγνωσμένα στο βλέμμα μας ένα νεύμα ώστε να πάρει το θάρρος να μοιραστεί την ιστορία του.

Η Μύριαμ είναι μία μόνη γυναίκα που ήρθε στην Ελλάδα πριν από δύο βδομάδες από το Αφγανιστάν μαζί με τις τρεις μικρές κόρες της, αναζητώντας ασφάλεια για τα παιδιά της. «Τα παιδιά μου αρρώσταιναν από την υγρασία στη σκηνή. Αυτό σε συνδυασμό με την έλλειψη υγιεινής μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία τους. Τη νύχτα και οι τέσσερις φοβόμαστε να πάμε στην τουαλέτα, δεν βγαίνουμε για κανένα λόγο έξω από τη σκηνή».

Ο άγραφος κανόνας φαίνεται να είναι πως οι μόνες γυναίκες δεν βγαίνουν από τη σκηνή όταν σκοτεινιάσει. Η Φάτιμα μας εξήγησε, «στις 9 το βραδυ μαζευόμαστε όλες μαζί, παιρνουμε τους αντρες μας και παμε στη τουαλετα. Μετα κλείνουμε τις σκηνές μας και δεν ξαναβγαίνουμε μέχρι το πρωί, ότι και αν γίνει».

Η Φάτιμα είναι 6 μηνών έγκυος και έφτασε πριν σχεδόν ένα μήνα στην Ελλάδα μαζί με το σύζυγο της Αμίρ και τον 7χρονο γιο τους. «Αν ήξερα πως θα φέρω το παιδί μου και τη γυναίκα μου σε αυτές τις συνθήκες, μπορεί και να επέλεγα τον πόλεμο», μας λέει ο Αμίρ. «Δεν με νοιάζει που θα καταλήξουμε, δεν ζητάω πολλά. Υγεία για την οικογένεια μου και ασφάλεια. Και ένα σταθερό μέρος για να πάει το παιδί μου σχολείο και να γίνει καλός άνθρωπος».

Η Φάτιμα σε όλη τη διάρκεια της συζήτησής μας, πιάνει τη μέση της. «Προχθές είχα αιμορραγία, φοβήθηκα για το μωρό μου και τρέξαμε γρήγορα στο νοσοκομείο. Ευτυχώς είναι καλά αλλά τρόμαξα», μας είπε. «Η μέση μου με πονάει συνεχώς, δεν μου κάνει καλό να κοιμάμαι στη σκηνή πάνω στο χώμα. Συνεχώς φοβάμαι για την υγεία του παιδιού μου, εσείς πόσο νομίζετε θα μας αφήσουν να μείνουμε εδώ», μας ρωτάει.

Η αλήθεια είναι πως δεν ξέρουμε. Γνωρίζουμε όμως πως δεν θα έπρεπε να βρίσκεται εκεί καθώς οι έγκυες γυναίκες θα έπρεπε να κρίνονται άμεσα ευάλωτες και να προωθούνται σε ασφαλείς συνθήκες διαβίωσης ώσπου να γίνει η καταγραφή τους και μετά να μεταφερθούν στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Οι αρχές στη Μόρια μας είπαν ότι σύμφωνα με τους δικούς τους υπολογισμούς το 52% των ανθρώπων εκει είναι «ευάλωτοι». Ένας όρος εισιτήριο για να προχωρήσουν μπροστά και όχι πίσω. Ωστόσο, για μένα οποιοσδηποτε άνθρωπος ζει σε τέτοιες συνθήκες για μεγάλα χρονικά διαστήματα γίνεται «ευάλωτος».

Οι μεταφορές εύαλωτων ατόμων προς την ηπειρωτική Ελλάδα έχουν ξεκινήσει καθώς οι ελληνικές αρχές υποσχέθηκαν τη μεταφορά περίπου 2,000 αιτούντων άσυλο από τη Λέσβο και τη Σάμο. Παράλληλα, υποσχέθηκαν πως θα προβούν σε άμεσες κινήσεις αποσυμφώρησης των νησιών. Ωστόσο, αυτό αν και είναι ένα καλοδεχούμενο μέτρο, αυτό δεν είναι παρά ακόμα ένα επιφανειακό μέτρο ανακούφισης, μια ασπιρίνη, σε ένα βαθύτερο πρόβλημα.

Η ουσιαστική και ανθρώπινη απόκριση είναι η άρση του γεωγραφικού περιορισμού των νησιών και η μεταφορά των προσφύγων στην ηπειρωτική Ελλάδα ώστε να καταγραφούν, να τους εξασφαλισθεί κατάλληλη υποδοχή και να εξετασθούν οι αιτήσεις ασύλου τους με ασφάλεια και αξιοπρέπεια. Καμια πολίτικη συμφωνια δεν πρέπει να καταδικάζει ανθρώπους σε τέτοιες εφιαλτικές συνθήκες, καμία πολιτική δεν πρέπει να είναι πάνω από τους ανθρώπους. Εμείς στη Διεθνή Αμνηστία θα συνεχίζουμε να αγωνιζόμαστε ώστε «η ανθρώπινη ζωή να είναι πάνω από τα σύνορα».

*Τα ονόματα των ατόμων έχουν αλλάξει για λόγους προστασίας.