ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΟΙ ΣΤΟΝ ΝΕΟ ΚΑΤΑΥΛΙΣΜΟ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΤΗΣ ΕΕ, ΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

Τουλάχιστον 6.000 αιτούντες άσυλο κρατούνται εδώ από τις 20 Μαρτίου, αφότου τέθηκε σε ισχύ το νέο σχέδιο δράσης της ΕΕ. Κάποιοι πρόσφυγες έχουν ήδη απελαθεί πίσω στην Τουρκία, ενώ πολλοί ακόμη αναμένουν με αγωνία την ίδια μοίρα.

Ωστόσο, δεν είναι οι μόνοι που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα. Επιπλέον 46.000 άνθρωποι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε συχνά βρώμικους, υπερπληθείς χώρους στην ηπειρωτική Ελλάδα. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν μείνει μετέωροι, καθώς εισήλθαν στην Ελλάδα μετά τις αρχές Μαρτίου αφού έκλεισαν τα βόρεια σύνορα της χώρας, και προτού τεθεί σε ισχύ η συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας περί επιστροφής μεταναστών.

Διαβάστε εδώ τη νέα έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας "Παγιδευμένοι στην Ελλάδα-μια προσφυγική κρίση που θα μπορούσε να αποφευχθεί" αναφορικά με την κατάσταση προσφύγων και μεταναστών στην Ελλάδα μετά το οριστικό κλείσιμο των συνόρων της ΠΓΔΜ.

Πρόσφατα γνωρίσαμε κάποιους από αυτούς: την εξάχρονη Sham, της οποίας το σπίτι στη Συρία καταστράφηκε από βομβαρδισμό. Τον Masih, που έφυγε από το Αφγανιστάν υπό την απειλή των Ταλιμπάν επειδή είχε εργαστεί για τον ΟΗΕ. Και τη Suzan από το Ιράκ, που παραλίγο να γεννήσει σε μια σκηνή στο λιμάνι του Πειραιά.

Όλοι βρίσκονται εγκλωβισμένοι σε μια κρίση που μπορεί να επιλυθεί μόνο από εκείνους που την προκάλεσαν, τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις.

Χωρίς ανάπαυλα

Η Sham είναι ένα αδύνατο, εξάχρονο κορίτσι από τη Συρία, και ένα από τα νεότερα μέλη μιας μεγάλης, διευρυμένης οικογένειας που έφτασαν εδώ από τη Δαμασκό.

Ενώ η Sham γλίτωσε από τις βόμβες που κατέστρεψαν το σπίτι της και επιχείρησε το επικίνδυνο θαλάσσιο ταξίδι προς την Ευρώπη με μια φουσκωτή λέμβο, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αποφάσισαν να γυρίσουν την πλάτη σε ανθρώπους όπως η ίδια. Στις 8 Μαρτίου, έκλεισαν ερμητικά τα σύνορά τους.

Αντί να ταξιδεύει προς βορρά με κατεύθυνση τη Γερμανία για να συναντήσει τον πατέρα της, η Σαμ βρίσκεται εγκλωβισμένη στο βρώμικο δάπεδο μιας δυσώδους αίθουσας αναμονής επιβατών στο λιμάνι του Πειραιά.

Μετά από όλα όσα έχει περάσει, η όμορφη οικογένειά της εξακολουθεί να χαμογελά και να αστειεύεται. Όμως, τα δάκρυα είναι έτοιμα να κυλίσουν από τα μάτια.

Μετά το κυνηγητό και το παιχνίδι με το ξαδελφάκι της, η Sham ξεσπά ξαφνικά σε κλάματα. «Της λείπει η γιαγιά της στη Συρία», εξηγεί η μητέρα της, Zeinab, που αγκαλιάζει την κόρη της και αφήνει μερικά δάκρυα να τρέξουν και από τα δικά της μάτια. «Δεν έχουμε μέρος να αναπαυθούμε».

Εντυπωσιακή βοήθεια από εθελοντές

Ένα πράγμα είναι ολοφάνερο: η Ελλάδα αδυνατεί να φροντίσει όλους τους ανθρώπους που έχουν εγκλωβιστεί στη χώρα. Η οικογένεια της Sham είναι μία από τις χιλιάδες οικογένειες που είναι αναγκασμένες να κοιμούνται πάνω στο σκληρό δάπεδο ή σε σκηνές σε εξωτερικούς χώρους εν μέσω παγωνιάς.

Όταν επισκεφθήκαμε τον Πειραιά στα μέσα Μαρτίου, δεν υπήρχε ζεστό νερό και τα σκουπίδια είχαν δημιουργήσει σωρούς. Οι γιατροί έκαναν αναφορές για προσβολή από κοριούς, ψείρες, αλλά και για αλλεργικές αντιδράσεις που οφείλονταν στην έλλειψη καθαριότητας καθώς οι άνθρωποι δεν είχαν τρόπο να πλυθούν. Τα παιδιά, όπως η Σαμ, εκδήλωσαν πυρετό και διάρροια.

Μια εντυπωσιακή εθελοντική παρέμβαση ήταν σε πλήρη εξέλιξη, όπως άλλωστε και σε πολλά ακόμη μέρη της Ελλάδας. Εκατοντάδες άνθρωποι και λιγοστές ανθρωπιστικές οργανώσεις οργάνωσαν τα πάντα, από την καθαριότητα και το ζεστό φαγητό έως τις δράσεις για τα παιδιά και την παροχή νομικής και ιατρικής βοήθειας.

Ωστόσο, με ελάχιστη έως ανύπαρκτη επίσημη κρατική βοήθεια, οι εθελοντές αδυνατούσαν να ελέγξουν το χάος. Έως τις 11 Απριλίου, υπήρχαν 4.500 άνθρωποι εγκλωβισμένοι σε ένα λιμάνι που έχει φτιαχτεί για να φιλοξενεί τουρίστες, και όχι να αντιμετωπίζει επείγουσες ανθρωπιστικές ανάγκες.

Τώρα οι αρχές πιέζουν τους πρόσφυγες να εγκαταλείψουν τον Πειραιά για να εγκατασταθούν σε άλλους καταυλισμούς σε ολόκληρη την Ελλάδα. Ουδείς όμως γνωρίζει εάν η κατάσταση θα βελτιωθεί.

Επιστροφή από τα σύνορα

Ένας από τους καταυλισμούς βρίσκεται στο Ελληνικό, στον πρώην διεθνή αερολιμένα Αθηνών. «Είναι το απόλυτο χάος», είπε σε άψογα αγγλικά ο Masih, 30 ετών, από το Αφγανιστάν. Εγκατέλειψε την πατρίδα του όταν απειλήθηκε από τους Ταλιμπάν επειδή είχε εργαστεί για τον ΟΗΕ και το NATO.

«Κοιμούνται όλοι στο πάτωμα στον χώρο της παλιάς αίθουσας αναχωρήσεων/αφίξεων του αερολιμένα», είπε. «Οι τουαλέτες είναι πολύ βρώμικες. Δεν υπάρχει καθόλου χώρος για οικογένειες. Δεν κοιμάμαι εκεί μέσα, μυρίζει».

Αγχωμένος και αποκαρδιωμένος, δηλώνει ότι ήταν ο πρώτος Αφγανός που εξαναγκάστηκε να εγκαταλείψει την Ειδομένη, στα βόρεια σύνορα της Ελλάδας με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας (ΠΓΔΜ).

Πέρυσι, η Ειδομένη ήταν η κύρια πύλη εισόδου στη βόρεια Ευρώπη για τους πρόσφυγες. Αφότου έκλεισαν τα σύνορα, η Ειδομένη έγινε πρώτη είδηση στα διεθνή μέσα ενημέρωσης, ως ένα εξαιρετικά απαράδεκτο σημείο συμφόρησης ανθρώπων. Περίπου 10.000 εξαντλημένοι, φτωχοί άνθρωποι εξακολουθούν να κοιμούνται έξω, σε παγωμένα, γεμάτα λάσπη χωράφια.

Έπειτα από οκτώ ημέρες σε μια σκηνή στην Ειδομένη, ο Masih επέστρεψε στην Αθήνα. «Αν δεν ανοίξουν τα σύνορα, θα κάνω αίτηση για άσυλο στην Ελλάδα. Δεν θέλω να γυρίσω πίσω [στο Αφγανιστάν] – δεν είναι ασφαλές», λέει. 

Υπάρχει λύση στο αδιέξοδο;

Το ελληνικό σύστημα ασύλου βρισκόταν στο χείλος της κατάρρευσης πριν ακόμη επέλθει η κρίση. Η ουρά αναμονής ατέλειωτη, με αποτέλεσμα ο Masih να μην έχει καταφέρει ακόμη να εγγραφεί ως αιτών άσυλο. Ζει με τον φόβο της απέλασης.

46.000+ Πρόσφυγες εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα έως τις 11 Απριλίου 2016.

66.400 Αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα συμφώνησαν να δεχθούν τα κράτη μέλη της ΕΕ, Σεπτέμβριος 2015.

615 Αιτούντες άσυλο έχουν μετεγκατασταθεί μέχρι τώρα από την Ελλάδα σε άλλες χώρες της ΕΕ.

Για άλλους, η υποβολή αιτήματος ασύλου σε άλλη χώρα – στο πλαίσιο του προγράμματος μετεγκατάστασης της ΕΕ – προσφέρει μια μικρή αχτίδα ελπίδας, παρότι δεν μπορούν να επιλέξουν τον τόπο προορισμού τους.

Η Suzan, 27 ετών, κουρδικής καταγωγής, μητέρα δύο μικρών αγοριών, ήταν σε προχωρημένη εγκυμοσύνη και με πόνους, όταν συναντηθήκαμε στον Πειραιά. Εγκατέλειψε το Ιράκ μαζί με τον συνομήλικο σύζυγό της, Abdalsalam, όταν οι αδελφοί του δολοφονήθηκαν και ο ίδιος δέχθηκε απειλές για τη ζωή του.

Αντί να επανενωθούν με τον πατέρα της Suzan στο Ηνωμένο Βασίλειο, βρέθηκαν εγκλωβισμένοι σε μια κόκκινη, διάτρητη σκηνή. «Δεν έχουμε ούτε σπίτι ούτε πατρίδα», είπε βουρκωμένος ο Abdalsalam.

Όταν υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος

Η μετεγκατάσταση φαντάζει ωραία στα χαρτιά: τον περασμένο Σεπτέμβριο, τα κράτη μέλη της ΕΕ δεσμεύθηκαν να στηρίξουν την Ελλάδα αναλαμβάνοντας μέρος της ευθύνης για τους 66.400 αιτούντες άσυλο. Ωστόσο, έως τις 11 Απριλίου, μόλις 615 άνθρωποι είχαν γίνει δεκτοί σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Ο λόγος είναι απλός: η παντελής έλλειψη πολιτικής βούλησης.

Αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις προσπαθούσαν να προστατεύσουν τους ανθρώπους με τον ίδιο ζήλο που δείχνουν όταν τους θέτουν υπό κράτηση και τους απελαύνουν στην Τουρκία, θα μπορούσαν εύκολα να δώσουν λύση στην κρίση.

Για παράδειγμα, θα μπορούσαν να εκδίδουν θεωρήσεις για άτομα, όπως η Sham, ο Masih, η Suzan και ο Abdelsalam, και να φροντίζουν για την επανασύνδεση με τους συγγενείς τους που ζουν ήδη σε άλλες χώρες της ΕΕ, ή να στηρίζουν την μετεγκατάστασή  τους στο εξωτερικό και να δρομολογούν τη διεκπεραίωση των αιτημάτων ασύλου.

Όταν υπάρχει θέληση, υπάρχει τρόπος: η Πορτογαλία, για παράδειγμα, δηλώνει τώρα ότι θα ανοίξει τα σύνορά της σε 10.000 πρόσφυγες -ένα λαμπρό παράδειγμα για τις δυνατότητες που γεννιούνται εάν οι κυβερνήσεις εστιάζουν στην εξεύρεση λύσεων, αντί να κλειδώνουν τις πύλες τους και να γυρίζουν την πλάτη.

Βοηθήστε τους πρόσφυγες που βρίσκονται εγκλωβισμένοι στην Ελλάδα. ΥΠΟΓΡΑΨΤΕ ΤΗΝ ΕΚΚΛΗΣΗ ΜΑΣ.