ΜΙΑ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΗΣΗ ΣΤΟΥΣ ΗΓΕΤΕΣ ΤΟΥ ΠΛΟΥΣΙΟΥ ΚΟΣΜΟΥ

Από τον Salil Shetty, Γενικό Γραμματέα της Διεθνούς Αμνηστίας

Σε μια γενιά από τώρα, τα παιδιά του σχολείου θα βλέπουν την εικόνα ενός τρίχρονου πνιγμένου παιδιού που κείτεται με το πρόσωπο στην παραλία.

Θα κοιτούν αποσβολωμένα και σιωπηλά, καθηλωμένα από την εικόνα αυτού του αγοριού που θα μπορούσε κάλλιστα να είναι ο δικός τους μικρός αδερφός ή ακόμη και οι ίδιοι σε μικρότερη ηλικία. Και ο δάσκαλός τους θα τους μιλά για το πώς αυτή η τραγική φωτογραφία του νεκρού Alan Kurdi συνοψίζει τον ιστορικό παγκόσμιο εξευτελισμό του 2015 καθώς η διεθνής κοινότητα δεν κατάφερε να βοηθήσει τα εκατομμύρια των ευάλωτων ανθρώπων, κατά τη διάρκεια της χειρότερης προσφυγικής κρίσης μετά το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Εξαρτάται από τους ηγέτες του κόσμου – κυρίως εκείνους των μεγαλύτερων και πλουσιότερων οικονομιών – να αποφασίσουν πώς θα καταλήξει αυτό το μάθημα ιστορίας.

Ποια θα είναι η κληρονομιά τους για τις επόμενες γενιές; Θα συνεχίσουν να χύνουν κροκοδείλια δάκρυα καθώς επενδύουν στην ενίσχυση των συνόρων τους, αδιαφορώντας για τη δεινή  κατάσταση των εκατομμυρίων προσφύγων; Ή θα υψώσουν το ηθικό τους ανάστημα και θα αναλάβουν τις ευθύνες τους προκειμένου να βοηθήσουν αυτούς που έχουν δικαίωμα στην προστασία;

Ο Άλαν ήταν μόνο ένας από τους χιλιάδες ανά τον κόσμο που πέθαναν φέτος στην προσπάθειά τους να δραπετεύσουν από τις συγκρούσεις και τις διώξεις. Στις τόσες πολλές τραγωδίες, τα ξεβρασμένα πτώματά τους, που βρέθηκαν στρυμωγμένα μέσα σε καταδικασμένα σκάφη ή εξαφανισμένα στα βάθη της Μεσογείου, του Αιγαίου ή της θαλάσσιας περιοχής Ανταμάν, δε θα ξαναϊδωθούν ποτέ.

Οι αριθμοί έχουν αυξηθεί τα τελευταία χρόνια καθώς αμέτρητοι άνθρωποι παίρνουν την κρίσιμη απόφαση να εγκαταλείψουν όλα αυτά που αγαπούν στην πατρίδα τους.

Κινητοποιούνται όχι από εγωιστικές επιθυμίες, αλλά από την ανάγκη για την ασφάλεια αυτών και των αγαπημένων τους. Ο πόλεμος, οι κτηνωδίες και ο τρόμος τους οδήγησαν εκτός Συρίας, Ιράκ, Αφγανιστάν και πολλαπλών άλλων συγκρούσεων στην Υποσαχάρια  Αφρική. Η δίωξη ανάγκασε πολλούς περισσότερους να εγκαταλείψουν  χώρες όπως η Ερυθραία, όπου η όποια αντίδραση συναντά την αυστηρή πειθαρχία, και η Μαϊνμάρ, όπου μέλη της Μουσουλμανικής μειονότητας Rohingya βρέθηκαν αντιμέτωποι με δεκάδες, τροφοδοτούμενες από το κράτος, διακρίσεις.

Είναι ακριβώς για περιπτώσεις σαν κι αυτές που δημιουργήθηκε το διεθνές καθεστώς για την προστασία των προσφύγων μετά από τις φρίκες του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου.

Αλλά έχουμε αδύναμη μνήμη. Αυτή η κατάσταση θα προκαλέσει ανεπανόρθωτη καταστροφή,  αν οι ηγέτες  δε λάβουν υπόψη το μάθημα της ιστορίας και δεν αλλάξουν γραμμή πλεύσης.

Καθώς είναι αλματώδης η αύξηση του αριθμού των προσφύγων που φτάνουν στην ΕΕ τους τελευταίους μήνες, οι φτωχότερες χώρες επωμίζονται την ευθύνη της αντιμετώπισης των πολλαπλών παγκόσμιων προσφυγικών κρίσεων. Η Τουρκία και οι αναπτυσσόμενες χώρες κυρίως της Μέσης Ανατολής, της Αφρικής και της Ασίας φιλοξενούν το 86% των 20 εκατομμυρίων προσφύγων παγκοσμίως.

Οι πιο εύπορες χώρες δεν κάνουν αρκετά έτσι ώστε να μοιραστεί η ευθύνη.

Οι ανθρωπιστικές εκκλήσεις για την προσφυγική κρίση είναι συνεχώς – και συχνά σοβαρά- υποχρηματοδοτούμενες. Ο Antonio Guterres, o Ύπατος Αρμοστής των Η.Ε. για τους Πρόσφυγες, προειδοποίησε το Σεπτέμβριο ότι οι παγκόσμιες ανθρωπιστικές εκκλήσεις ήταν «οικονομικά πτωχευμένες». Αυτό είχε τεράστιο αντίκτυπο στην πρόσβαση των προσφύγων στο φαγητό, στα φάρμακα και σε άλλη ανθρωπιστική βοήθεια.

Αντί να ανταποκριθούν σ’ αυτή την πρόκληση, οι ηγέτες του πλούσιου κόσμου επινόησαν τρόπους για να κρατήσουν τους ανθρώπους εκτός των συνόρων τους ή μακριά από τις θαλάσσιες ακτές τους, ενώ εκατοντάδες πεθαίνουν στη θάλασσα ή υπομένουν άθλιες συνθήκες στη σκιά συρματοπλεγμάτων. Αυτό αποτελεί ηθική χρεοκοπία.

Ουσιαστικά, η προσφυγική κρίση θα τελειώσει όταν εξαλειφθούν τα αίτια που την προκάλεσαν. Τα κράτη πρέπει να προσπαθήσουν να τερματίσουν τις συγκρούσεις και την εκτεταμένη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων – αλλά αυτοί είναι δύσκολοι στόχοι και απαιτείται χρόνος για την πραγματοποίησή τους.

Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα που μπορούν τώρα να κάνουν τα εύπορα κράτη προκειμένου να μειώσουν τον ολέθριο αντίκτυπο της παγκόσμιας προσφυγικής κρίσης.

Η Διεθνής Αμνηστία καλεί για συντονισμένες δράσεις σε οκτώ περιοχές προτεραιότητας. Αυτές περιλαμβάνουν πλήρη χρηματοδότηση των ανθρωπιστικών εκκλήσεων και την εύρεση περιοχών μετεγκατάστασης για το ένα εκατομμύριο των πιο ευάλωτων προσφύγων – λιγότεροι από το 1/10 αυτού του αριθμού μετεγκαταστάθηκαν  πέρσι. Ασφαλείς και νόμιμες οδοί για την αναζήτηση ασύλου είναι επίσης αναγκαίες, έτσι ώστε οι πρόσφυγες να μην είναι πλέον αναγκασμένοι να κάνουν επικίνδυνα ταξίδια.

Ενόσω αυτή η κρίση είναι τεράστια για να τη λύσουν μεμονωμένα κράτη, η διεθνής κοινότητα μπορεί και πρέπει να εργαστεί συλλογικά για να μοιραστεί η ευθύνη για την μετεγκατάσταση και το καλωσόρισμα των προσφύγων.

Τον επόμενο μήνα, οι ηγέτες των G20 θα συναντηθούν στην Τουρκία, στην χώρα όπου ο μικρός Alan Kurdi ξεβράστηκε, και η οποία αυτή τη στιγμή φιλοξενεί περισσότερους από 2 εκατομμύρια πρόσφυγες – περισσότερους από κάθε άλλο κράτος. Δεν πρέπει να φύγουν από την αίθουσα αν δε συμφωνήσουν σε συγκεκριμένο σχέδιο με σαφές χρονοδιάγραμμα, έτσι ώστε να εξασφαλίσουν πλήρη και βιώσιμη ανθρωπιστική χρηματοδότηση για την παγκόσμια πολλαπλή προσφυγική κρίση, και ένα σύστημα σε ετοιμότητα για να μοιραστούν οι ευθύνες της μετεγκατάστασης των πιο ευάλωτων προσφύγων παγκοσμίως. Ο,τιδήποτε λιγότερο θα αποτελεί ακόμη μια αποτυχία της ηγεσίας.

Είναι πολύ αργά για να βοηθήσουμε τον Alan Kurdi ή εκατοντάδες άλλους που έχουν ήδη χάσει τη ζωή τους. Όμως, υπάρχει ακόμη χρόνος να αλλάξουμε πορεία σε αυτή την ηθική αποτυχία, και να αρχίσουμε να βοηθάμε τα εκατομμύρια των προσφύγων που είναι ακόμη απελπισμένοι για ανθρωπιστική σανίδα σωτηρίας.

Αν οι παγκόσμιοι ηγέτες ενδιαφέρονται για την πολιτιστική κληρονομιά τους, πρέπει να το πράξουν αυτό, ξεκινώντας από σήμερα.