ΤΡΟΜΑΚΤΙΚΕΣ ΑΝΑΜΝΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΓΙΔΕΥΜΕΝΩΝ ΠΡΟΣΦΥΓΩΝ ΑΠΟ ΤΗ ΣΥΡΙΑ, ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ ΤΗΣ ΠΡΩΗΝ ΓΙΟΥΓΚΟΣΛΑΒΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ ΤΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

Από τον Γιώργο Κοσμόπουλο,  Επικεφαλής του ελληνικού τμήματος της Διεθνούς Αμνηστίας

Η θέα ήταν συγκλονιστική ήδη με την άφιξή μου στο χωριό της Ειδομενής, κοντά στα σύνορα της Ελλάδας με την Πρώην Γιουγκοσλαβική Δημοκρατία της Μακεδονίας.

Πάνω από 4.000 πρόσφυγες, πολλοί από τη Συρία συμπεριλαμβανομένων και πολλών οικογενειών με παιδιά, βρίσκονταν παγιδευμένοι αφότου η κυβέρνηση της ΠΓΔΜ κήρυξε τα νότια σύνορα, ακριβώς έξω από την πόλη της Γευγελής, «περιοχή σε κρίση», κλείνοντας τα σύνορα και ενισχύοντας την περιοχή με στρατεύματα. Όλοι οι πρόσφυγες προσπαθούσαν να διασχίσουν την ΠΓΔΜ στο δρόμο τους προς τις βορειότερες χώρες της Ευρώπης.

Δεν έμοιαζε με τίποτα από όσα έχω συναντήσει στο παρελθόν. Ένα χιλιόμετρο περίπου από τα σύνορα,  ο μικροσκοπικός σιδηροδρομικός σταθμός της Ειδομένης ήταν γεμάτος με πρόσφυγες, οι οποίοι είχαν κοιμηθεί εκεί ήδη για πολλά βράδια. Πολλοί άλλοι κοιμόντουσαν επίσης στην τριγύρω περιοχή, σε εξωτερικούς χώρους, εκτεθειμένοι στη ζέστη και τη βροχή. Οικογένειες, συμπεριλαμβανομένων και αυτών με παιδιά ηλικίας λίγων μηνών, όλοι στοιβάζονταν σε μικρές σκηνές, σηματοδοτώντας το τοπίο, που γέμιζε από τη λάσπη. Μουσκεμένοι και εξαντλημένοι, ήθελαν να γνωρίζουν εάν η αστυνομία θα τους άφηνε να περάσουν τα σύνορα εκείνη την ημέρα.

Περπατώντας κατά μήκος της γραμμής του τρένου, από την Ειδομένη προς την ΠΓΔΜ, τα σύνορα φαίνονταν ξεκάθαρα. Στην ελληνική πλευρά, ένα πλήθος προσφύγων, μεταξύ αυτών και πολλά παιδιά, περίμεναν πίσω από μια σειρά αγκαθωτού συρματοπλέγματος, που ήταν βιαστικά τοποθετημένο. Στη πλευρά της ΠΓΔΜ, ομάδες της αντιτρομοκρατικής αστυνομίας στέκονταν φορώντας αλεξίσφαιρα, έχοντας την υποστήριξη οχημάτων του στρατού και της αστυνομίας.

Σε μικρή απόσταση από το συρματόπλεγμα, συνάντησα τη Zaha* από τη Δαμασκό της Συρίας, η οποία είναι περίπου 30 χρονών και τράπηκε σε φυγή μαζί με τα τέσσερα  παιδιά της και με άλλους συγγενείς. Η Zaha κοιτούσε προς τα σύνορα, όσο καθόταν μπροστά από μια πολύ μικρή σκηνή, που βυθιζόταν στη λάσπη. Μου είπε πώς εκείνη κι η οικογένειά της πέρασαν στην Ελλάδα από την Τουρκία και πώς διεσώθησαν από την ελληνική ακτοφυλακή, όταν η βάρκα τους βυθίστηκε στο Αιγαίο Πέλαγος. Ανήμπορη να διασχίσει τα σύνορα προς την ΠΓΔΜ, είχαν ήδη κολλήσει μέσα στη λάσπη, στην Ειδομένη για τέσσερις ημέρες.

Όσο η Zaha με σύστηνε στα παιδιά της και σε μια μεγαλύτερη γυναίκα συγγενή της, εκρήξεις ακούστηκαν κατά μήκος των συνόρων. Η Zaha άπλωσε τα χέρια της και τα τύλιξε δυνατά γύρω από το μικρό της γιο.

«Αυτό μου θυμίζει τη Συρία. Τρομάζει τα παιδιά· δεν περίμενα ποτέ ότι θα το έβρισκα στην Ευρώπη. Ποτέ! Ποτέ!», είπε. Αναπηδούσε σε κάθε νέα έκρηξη- χειροβομβίδες λάμψης εκτοξεύονταν από την αστυνομία της ΠΓΔΜ για να απωθήσουν τους πρόσφυγες από τα σύνορα. Μέτρησα παραπάνω από 15 κατά τη διάρκεια της ημέρας.

Συνέχισε: «Πριν από τον πόλεμο, η ζωή στη Συρία ήταν παράδεισος... Αν δεν ήταν για τον πόλεμο δεν θα ερχόμασταν μέχρι εδώ….Προσπαθούσαμε να συνεχίσουμε τις ζωές μας αλλά ξαφνικά και οι δύο μεριές άρχισαν να παίρνουν τα παιδιά μας για να πολεμήσουν και βόμβες άρχισαν να πέφτουν στα κεφάλια μας ».

Μια ηλικιωμένη κυρία πίσω της, μου έδειξε τις πληγές της που είχαν παραμείνει στο πόδι της κατά τη διάρκεια του ταξιδιού από τη Συρία στην Ειδομένη.

«Με τον πόλεμο χάσαμε τα πάντα, τα σπίτια μας, τα παιδιά μας, όλα χάθηκαν. Ό,τι μας έχει μείνει είναι αυτοί», είπε δείχνοντας την Zaha και τα παιδιά.

Λίγα μέτρα πιο πέρα, μια άλλη οικογένεια από Σύρους πρόσφυγες έτρεχαν προς το μέρος των συνόρων – 2 νέοι άντρες, ο πατέρας τους και η μητέρα τους, που ήταν επτά μηνών έγκυος και ορατά εξουθενωμένη. Είχε ήδη νοσηλευτεί στο ελληνικό νησί Λέσβος και τώρα προσπαθούσε να τα καταφέρει μέχρι την ΠΓΔΜ και πιο πέρα.

Μου είπαν ότι είχαν περάσει σχεδόν 2 χρόνια από τότε που άφησαν τη Δαμασκό.

«Έχασα έναν γονιό στον πόλεμο και όταν έπεσε ο λιμός έπρεπε να φύγουμε», είπε η γυναίκα.

«Ελπίζουμε τα παιδιά μας να μπορέσουν να ζήσουν σε καιρό ειρήνης και να πάνε στο σχολείο», είπε ο πατέρας που δούλευε σαν διακοσμητής κτηρίων πίσω στη Δαμασκό. «Έχουμε οικογένεια στη Γερμανία και θέλουμε να πάμε εκεί ».

Γρήγορα συνέχισαν προς τα σύνορα, με την ελπίδα να καταφέρουν να περάσουν το φράγμα.

Λίγα λεπτά αργότερα περπατούσα προς το σταθμό του τρένου όταν άκουσα
την έκρηξη μιας οβίδας κρότου. Πάγωσα, γιατί στιγμιαία σκέφτηκα την εγκυμονούσα γυναίκα, να οδεύει προς το σημείο της έκρηξης. Δεν μπορώ να φανταστώ γιατί κάποιος να θέλει να ρίξει μια οβίδα κρότου λάμψης σε ανθρώπους όπως αυτή και η οικογένειά της.

Ακτιβιστές, έκρουαν τον κώδωνα του κινδύνου ότι οι φρικτές συνθήκες γύρω από τα σύνορα, γύρω από την Ειδομένη θα οδηγήσουν σε μεγάλης κλίμακας κρίση, αλλά οι προειδοποιήσεις τους έπεσαν στο κενό. Μήνες πριν, η Διεθνής Αμνηστία είχε ήδη καταγράψει πώς οι πρόσφυγες και οι μετανάστες υπόκεινται σε παράνομες απωθήσεις και κακομεταχείριση από τη συνοριακή αστυνομία της ΠΓΔΜ.

Το ιατρικό προσωπικό από την ΜΚΟ Γιατροί Χωρίς Σύνορα, και από άλλες ΜΚΟ και οι εθελοντές έβαζαν τα δυνατά τους για την παροχή βοήθειας στους χιλιάδες ανθρώπους που έμεναν σε άθλιες και ανθυγιεινές συνθήκες. Αυτό που με άγγιξε περισσότερο ήταν η βαθιά αλληλεγγύη πολλών ανθρώπων από την τοπική κοινότητα, η οποία ανακούφιζε μερικούς από τους δεινοπαθούντες και σε μερικές περιπτώσεις έσωσε ακόμα και ζωές. Αρκετοί ντόπιοι μετέφεραν τραυματισμένους ή αρρώστους πρόσφυγες στο τοπικό νοσοκομείο. Αυτή η αλληλεγγύη βρίσκεται σε πλήρη αντίθεση με την εμφανή απουσία της κρατικής στήριξης.

Την επόμενη μέρα (23 Αυγούστου) οι αρχές της ΠΓΔΜ, έκαναν μια στροφή στη στάση τους και άνοιξαν τα σύνορα, επιτρέποντας σε όλους τους πρόσφυγες να τα διασχίσουν. Οι περισσότεροι από αυτούς επιβιβάστηκαν σε λεωφορεία και τρένα για να συνεχίσουν την οδύσσειά τους προς τα σύνορα της ΠΓΔΜ και πιο πέρα.

Έφυγα από την Ειδομένη με την βαθιά πίστη ότι θα πρέπει να παραταθεί η βοήθεια προς τους ταλανισμένους από τον πόλεμο ανθρώπους αυτή την ύστατη στιγμή.
Τώρα είναι η ώρα για αλληλεγγύη, όχι για συρματοπλέγματα και εκρήξεις.
Βίωσαν αρκετά από αυτά.

*Το όνομα έχει αλλάξει για λόγους προστασίας