ΙΣΠΑΝΙΑ/ΜΑΡΟΚΟ: ΜΙΑ ΤΡΑΓΩΔΙΑ ΣΤΑ ΣΥΝΟΡΑ
Η τραγωδία στη συνοριακή ακτογραμμή της Ισπανίας πριν από ένα χρόνο δείχνει πως η συνοριακή πολιτική της EE αναγκάζει χιλιάδες ανθρώπους να διακινδυνεύσουν τη ζωή τους για να φτάσουν στην Ευρώπη.
Συμπληρώνεται ακριβώς ένας χρόνος από τότε που τουλάχιστον 14 άνθρωποι πέθαναν μόλις λίγα μέτρα από την παραλία Tarajal στην Ceuta, έναν μικροσκοπικό ισπανικό θύλακα που συνορεύει μετο βόρειο Μαρόκο.
Γνωρίζουμε πολλά για όσα συνέβησαν εκείνο το πρωί, χάρη σε οπτικοακουστικό υλικό και τις μαρτυρίες επιζώντων. Ωστόσο, ένα χρόνο μετά την τραγωδία μόνο ένα από τα θύματα έχει επίσημα αναγνωριστεί από την ισπανική κυβέρνηση, ενώ οι υπόλοιποι παραμένουν χωρίς ταυτοποίηση.
Περίπου 200 άνθρωποι προσπάθησαν να μπουν στην Ισπανία το ξημέρωμα της 6ης Φεβρουαρίου 2014. Δεκατέσσερις από αυτούς πνίγηκαν και 23 επιστράφηκαν στο Μαρόκο αφότου ισπανοί πολιτοφύλακες τους περισυνέλεξαν σε ισπανικό έδαφος.
Κατόπιν επανειλημμένων διαψεύσεων από τον Υπουργό Εσωτερικών της Ισπανίας, Fernández Díaz, ο Υφυπουργός Ασφαλείας, Francisco Martínez, είπε στο Κογκρέσο πως αξιωματικοί της Πολιτοφυλακής χρησιμοποίησαν « εξοπλισμό καταστολής εξεγέρσεων» για να σταματήσουν τους μετανάστες απ’ το να φτάσουν την Ισπανία, εκτοξεύοντας 145 πλαστικές σφαίρες και πέντε καπνογόνα.
Έτσι, ξέρουμε ότι οι ισπανικές αρχές πυροβόλησαν τους ανθρώπους στο νερό, ενώ αυτοί καταδιώκονταν και από μια Μαροκινή περιπολία, αλλά δεν ξέρουμε τα ονόματά τους, ούτε ποιός έδωσε την εντολή.
Ο Martínez τόνισε ότι κανείς από τους άνδρες που έφτασαν στην ισπανική ακτή δεν ήταν τραυματισμένος και ότι η Πολιτοφυλακή πυροβόλησε όταν οι άνθρωποι ήταν ακόμα σε Μαροκινά ύδατα. Αλλά γιατί δεν προσπάθησε κανείς να σώσει αυτούς που πνίγονταν;
Ο Υφυπουργός Ασφαλείας της Ισπανίας λέει ότι οι αξιωματικοί δεν επιτρεπόταν να μπουν σε ξένα χωρικά ύδατα. Δηλαδή τα σύνορα τούς εμπόδισαν απ’ το να σώσουν ανθρώπους που πνίγονταν, αλλά δεν εμπόδισαν τις πλαστικές σφαίρες. Τουλάχιστον δεκατέσσερις άνθρωποι πλήρωσαν με τη ζωή τους.
Αυτό που συνέβη εκείνη τη μέρα είναι μέχρι τώρα το σκοτεινότερο παράδειγμα της συνοριακής πολιτικής της ισπανικής κυβέρνησης: Απαγορεύεται η είσοδος. Με κάθε κόστος.
Οι ανώνυμοι νεκροί
Ποίοι ήταν οι άνθρωποι που πέθαναν εκείνο το πρωινό; Η ταυτότητα τουλάχιστον έξι ανδρών θεωρείται ότι είναι γνωστή , αλλά κανείς, εκτός ενός, δεν έχει αναγνωριστεί επισήμως και πια φαίνεται αδύνατον να αναγνωριστούν όλοι. Ακόμα μια φορά, γνωρίζουμε τα νούμερα αλλά επισήμως δεν έχουμε κανένα όνομα.
Το οπτικοακουστικό υλικό και οι προσωπικές μαρτυρίες καταδεικνύουν ότι οι περισσότεροι ήταν νέοι άνδρες από χώρες της υποσαχάριας Αφρικής. Μπορούμε να υποθέσουμε ότι πέθαναν στο τελευταίο στάδιο ενός ταξιδιού που πήρε μήνες, αν όχι χρόνια. Ίσως να διέφευγαν από συρράξεις στην Αφρική ή τη Μέση Ανατολή. Ίσως να ήθελαν να βρεθούν με συγγενείς τους στην Ευρώπη ή απλά να γλιτώσουν την πείνα.
Ίσως κάποιοι από τους 14 νεκρούς και τους 23 που επιστράφηκαν στο Μαρόκο αφότου έφτασαν την ισπανική ακτή να είχαν διωχθεί στις πατρίδες τους για τις πολιτικές πεποιθήσεις τους, την εθνικότητα ή το σεξουαλικό τους προσανατολισμό. Αν αυτό ίσχυε, η Ισπανία θα όφειλε (σύμφωνα και με τους δικούς της νόμους) να τους χορηγήσει προσφυγική ιδιότητα.
Δε θα το μάθουμε ποτέ. Και η Ισπανική κυβέρνηση έχει κάνει συνήθη πρακτική της να απωθεί ανθρώπους πέρα απ’ τα σύνορα χωρίς ερωτήσεις στη Ceuta και την Melilla, τον άλλο της θύλακα στη Βόρεια Αφρική.
Μια συμβολική τραγωδία
Τα γεγονότα στο El Tarajal δείχνουν πως οι συνοριακές πολιτικές της Ισπανίας και της Ευρώπης αναγκάζουν χιλιάδες ανθρώπους να πάρουν ακόμα μεγαλύτερα ρίσκα για να εκπληρώσουν τα όνειρά τους για μια καλύτερη ζωή, ή απλά για να επιβιώσουν. Υπολογίζεται ότι 22.000 άνθρωποι έχουν πεθάνει στην προσπάθεια τους να φτάσουν στην Ευρώπη από το 2000.
Γιατί θα πρέπει να διακινδυνεύσεις τη ζωή σου όταν το διεθνές δίκαιο ορίζει ότι δικαιούσαι να αιτηθείς άσυλο και να στηρίξεις την αίτησή σου;
Ένας χρόνος έχει περάσει, αλλά η συνοριακή πολιτική της Ισπανίας δεν έχει αλλάξει. Η έρευνα για τα συμβάντα στην Tarajal έχει διακοπεί. Μπορεί ποτέ να μην καταφέρουμε να κριθεί από τη δικαιοσύνη κάποιος ως υπεύθυνος για τους θανάτους αυτούς και να εξασφαλίσουμε ότι μια παρόμοια τραγωδία δε θα ξανασυμβεί.
Ωστόσο, κάτι έχει αλλάξει μέσα στον τελευταίο χρόνο. Προς το χειρότερο. Η Ισπανική κυβέρνηση σκοπεύει τώρα να χρησιμοποιήσει τον Νόμο Δημόσιας Ασφάλειας για να στέλνει αυτομάτως πίσω στο Μαρόκο οποιονδήποτε διασχίζει τα σύνορα της Ceuta και της Melilla. Αυτό παραβιάζει τους διεθνείς κανόνες που η Ισπανία υποχρεούται να ακολουθεί.
Κανένας νόμος δε μπορεί να σταματήσει το ανθρωπιστικό δράμα που εκτυλίσσεται στα σύνορα της Ευρώπης. Μόνο αν αντιμετωπίζουμε τους μετανάστες και τους πρόσφυγες με ανθρωπισμό, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, μπορούμε να αποφύγουμε νέες, ανώνυμες τραγωδίες στις ακτές μας.
Αναλάβετε δράση
Alberto Senante – Ισπανικό Τμήμα Διεθνούς Αμνηστίας
6 Φεβρουαρίου 2015
